ΑΡΙΣΤΑΙΟΣ Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ ΚΑΙ ΕΦΕΥΡΕΤΗΣ

Πριν από χιλιάδες χρόνια στην θεσσαλική γη, ζούσε ο βασιλιάς των Λαπήθων Υψέας, μαζί με την κόρη του Κυρήνη, την οποία την απόκτησε μετά από την ένωση του με μια νύμφη των νερών. Η Κυρήνη είχε μάθει την τέχνη του κυνηγιού και λέγεται πως η θεά Άρτεμις την θαύμαζε τόσο πολύ για τις ικανότητες της, που τις χάρισε δυο κυνηγετικά σκυλιά. Πέρα από το κυνήγι η όμορφη κόρη, είχε αναλάβει και την προστασία των κοπαδιών του πατέρα της.

Κάποτε ο θεός Απόλλωνας, έτυχε να συναντήσει την Κυρήνη, την ώρα που αυτή προσπαθούσε να προστατεύσει το κοπάδι της από την επίθεση ενός μεγάλου λιονταριού. Ο θεός θαύμασε την γενναιότητα της κόρης και έτρεξε στην σπηλιά του Κένταυρου Χείρωνα, που ζούσε εκεί κοντά στο Πήλιο, για να τον πληροφορήσει για την ταυτότητα της. Ο σοφός Χείρων τον ενημέρωσε για την καταγωγή της Κυρήνης και τον συμβούλεψε να την νυμφευτεί, αφού μαζί της θα αποκτούσε έναν θεϊκό γιο. Ακούγοντας αυτά τα λόγια ο Απόλλων, σχεδίασε πως θα την παραπλανήσει.

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΤΡΟΦΗ ΤΟΥ

Μια μέρα που η Κυρήνη βρισκόταν στις όχθες του Πηνειού, κατέβηκε ο Απόλλων με το χρυσό του άρμα, την άρπαξε και την μετέφερε στη Λιβύη. Οι Νύμφες ανέλαβαν να την φροντίζουν στο όρος Μύρτου. Αργότερα η περιοχή πήρε και το όνομα της, Κυρήνη.

Ο θεός του Φωτός, απόκτησε μαζί της ένα γιο, τον Αρισταίο. Λέγεται πως οι θεοί του Ολύμπου χάρηκαν όταν είδαν το θείο βρέφος. Ο Ερμής το πήρε και το άφησε μπροστά στα πόδια της Γαίας και των Ωρών και το έθρεψαν με νέκταρ και αμβροσία. Οι Νύμφες ανέλαβαν την ανατροφή του και του έδωσαν τα προσωνύμια "Νόμιος" που σημαίνει φύλακας των κοπαδιών και ''Αγραίος'', δηλαδή προστάτης των αγρών. Μετέπειτα τον έκαναν φύλακα των κοπαδιών τους στην θεσσαλική Φθία και του δίδαξαν την μελισσοκομεία, την καλλιέργεια της ελιάς και την παρασκευή του τυριού. Ενώ ο Χείρων του δίδαξε την ιατρική και την μαντική τέχνη. Όταν ήρθε η ώρα να νυμφευτεί οι Μούσες του έδωσαν για γυναίκα του την Αυτονόη, την κόρη βασιλιά των Θηβών Κάδμου και της Αρμονίας ή κατά άλλους της Σεμέλης. Μαζί της απόκτησε μια κόρη, την Μάκρη, την μελλοντική παραμάνα του Διονύσου και τον Ακταίωνα. Για τον άτυχο Ακταίωνα θα μιλήσουμε παρακάτω.

Ο ΑΡΙΣΤΑΙΟΣ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΤΗΝ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ

Μια καλοκαιρινή μέρα ο Αρισταίος έβοσκε το κοπάδι του δίπλα στις όχθες του Πηνειού. Εκεί συνάντησε την δρυάδα Ευρυδίκη, την σύζυγο του Ορφέα. Η νύμφη ξαφνιασμένη και τρομαγμένη από την παρουσία του Αρισταίου, άρχισε να τρέχει. Στην φυγή της σκόνταψε και την δάγκωσε ένα φίδι στον αστράγαλο. Σαν πληροφορήθηκαν οι δρυάδες την είδηση του θανάτου της, μεγάλος θρήνος ακούστηκε σε όλη την Θράκη. Ο Ορφέας όταν έφτασε εκεί, ήταν ήδη αργά. Ο Άδης είχε προλάβει να την αρπάξει. Με θρηνητικά τραγούδια περιπλανήθηκε σε όλη την Ελλάδα μέχρι το Ταίναρο, το δυτικότερο άκρο της Πελοποννήσου. Βασισμένος στη λύρα του μπήκε στο βασίλειο των νεκρών για να την επαναφέρει στην ζωή, όμως χωρίς επιτυχία. Τότε ορκίστηκε μαζί με τις δρυάδες πως θα εκδικηθεί τον αίτιο του θανάτου της.

Ο Αρίσταιος που αγνοούσε τι είχε συμβεί στην άμοιρη νύμφη, συνέχισε τις εργασίες του. Όταν επισκέφτηκε τα μελίσσια του, τα βρήκε αποδεκατισμένα. Θορυβημένος από την καταστροφή που τον βρήκε, έτρεξε στην μητέρα του Κυρήνη, για να την συμβουλευτεί. Η Κυρήνη του πρότεινε να επισκεφτεί τον Πρωτέα, για να του δώσει χρησμό.

Ο σοφός Πρωτέας που ήταν εξαντλημένος από τον καύσωνα, αναπαυόταν στο παλάτι του εκείνη την ώρα. Όταν εμφανίστηκε μπροστά του ο Αρισταίος, ενοχλημένος ο γέροντας αρνήθηκε να τον βοηθήσει. Για να τον τρομοκρατήσει πήρε διάφορες μορφές. Μάταια, όμως.  Η επιμονή του Αρισταίου τον λύγισε και του φανέρωσε πως τα μελίσσια του αποδεκατίστηκαν γιατί, προκάλεσε άθελα του τον θάνατο της Ευρυδίκης.

Ακούγοντας αυτά ο Αρισταίος επέστρεψε στην μητέρα του.  Εκείνη τον συμβούλεψε να εξευμενίσει τις Νύμφες, χτίζοντας στην κοιλάδα τους, τέσσερις βωμούς και να τους προσφέρει τέσσερις ταύρους και τέσσερις δαμάλες. Τα κουφάρια τους θα τα άφηνε στην κοιλάδα. Την ένατη μέρα θα επισκεπτόταν ξανά τον τόπο και θα κρατούσε αυτή τη φορά μαζί του, προσφορές για τον Ορφέα. Θα του πρόσφερε παπαρούνες και ένα μαύρο πρόβατο. Αφού έγιναν όλα όσα έπρεπε, ο Αρισταίος ξαναγύρισε στην κοιλάδα. Πάνω στα  κουφάρια των ζώων αντίκρισε ένα μελίσσι. Σημάδι πως είχε αποκτήσει την εύνοια των δρυάδων και του Ορφέα. Από εκείνη την στιγμή άρχισε να διδάσκει στους ανθρώπους την τέχνη της μελισσοκομίας.

Ο ΑΡΙΣΤΑΙΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΛΤΕΜΙΑ

Ο γιος του ο Ακταίωνας, είχε αποκτήσει από πολύ μικρός την φήμη του καλού κυνηγού. Η ζωή του όμως υπήρξε πολύ σύντομη. Για τον πρώιμο θάνατο του έχουν γραφτεί διάφορες εκδοχές. Ο Διόδωρος αναφέρει πως είχε καυχηθεί στην θεά Άρτεμις πως ήταν καλύτερος από κείνη στο σημάδι και θέλησε να αναμετρηθεί μαζί της. Η θεά προσβεβλημένη για την ύβρης του, τον χτύπησε με ένα βέλος. Ο Στησίχορος από την Ιμέρα, αναφέρει πως θέλησε να παντρευτεί την Σεμέλη και ο Δίας τον τιμώρησε κεραυνοβολώντας τον.

Ο πιο διαδεδομένος μύθος για τον θάνατο του λέει πως, μια μέρα που είχε βγει για κυνήγι στον Κιθαίρωνα μαζί με τα πενήντα κυνηγετικά σκυλιά του, συνάντησε την Άρτεμις. Η θεά μαζί με τις συντρόφισσες της λούζονταν στον ποταμό. Όταν αντιλήφθηκαν την παρουσία του αδιάκριτου νεαρού, η Άρτεμις τον μεταμόρφωσε σε ελάφι. Τα σκυλιά που τον ακολουθούσαν, μην μπορώντας να τον αναγνωρίσουν τον κατασπάραξαν.

Ο πατέρας του συντετριμμένος από τον θάνατο του, αποφασίζει να επισκεφτεί το Μαντείο των Δελφών. Ο Απόλλωνας τον παρηγορεί και τον συμβουλεύει να μεταβεί στη νήσο Κέος ή Κέα. Ο Σείριος ή Κύνας με έναν φοβερό καύσωνα είχε προκαλέσει τρομερό λιμό στα νησιά. Οι σκύλοι (κύνες) είχαν λυσσάξει και σκότωναν τους ανθρώπους. Ο Αρισταίος μετέβει στο νησί με μια ομάδα Αρκάδων όπως τον συμβούλεψε ο Απόλλωνας και ανέγειρε ένα ναό προς τιμήν του ''Ικμαίου'' Δία. Στην συνέχεια πρόσφερε θυσίες στον Δία και στον Σείριο. Οι ικεσίες τους εισακούστηκαν και δρόσισαν αύρες το Αιγαίο για σαράντα μέρες, βάζοντας τέλος στον λιμό. Από τότε οι Ιερείς της Κέας ακολούθησαν το παράδειγμα του Αρισταίου και κάθε χρόνο πριν εμφανιστεί στον ορίζοντα ο Σείριος, του έκαναν προσφορές για να τύχουν την εύνοια του. 

Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΣΤΟΥΣ ΛΑΟΥΣ

Από την Κέα ο Αρισταίος θα μεταβεί σε άλλα νησιά για να εκπολιτίσει και άλλους πληθυσμούς. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρει πως είχε μεταβεί και στην Σαρδηνία, όπου έφτιαξε φυτείες και εξημέρωσε  τον τόπο που ήταν άγριος. Στην Σικελία λόγω της αφθονίας της σε καρπούς και ζώα, τους δίδαξε την μελισσοκομία και την καλλιέργεια της ελιάς. Οι κάτοικοι του νησιού για τις ευεργεσίες του αυτές τον τίμησαν σαν θεό. Ο Αρισταίος περιπλανήθηκε σε όλη την Μεσόγειο και όταν επέστρεψε στον ελληνικό χώρο εγκαταστάθηκε μαζί με τον Διόνυσο στο όρος Αίμο. Έπειτα χάθηκαν τα ίχνη του και του δόθηκαν τιμές όμοιες των Αθανάτων!